Energie is één van de centrale speerpunten van telersvereniging Prominent; vandaag de dag goed voor 418 hectare trostomaten verdeeld over 53 locaties. “Circa 25 procent van de kostprijs van tomaat wordt bepaald door energie”, zegt Jaco Besuijen. “Een goed energiemanagement is dan ook sterk bepalend voor het rendement van een tuinbouwbedrijf.”
Jarenlang was er op energiegebied een sleutelrol weggelegd voor de WKK. Ook binnen Prominent. “In 2003 investeerden alle Prominent-telers gezamenlijk in de eerste WKK’s, op de teeltlocatie Groeneweg I in ’s Gravenzande. Dit pakte positief uit, en inmiddels draaien er WKK’s op alle Prominent-locaties. Op dit moment is de WKK economisch gezien nog altijd heel rendabel; daar kan vrijwel niets tegenop. De WKK kan zelfs concurreren met aardwarmte aangevuld met SDE-subsidie.”
Besuijen benadrukt dat de WKK ook veel duurzamer is dan vaak wordt gedacht. “Natuurlijk, voor de inzet van een WKK heb je gas nodig. Maar dit wordt uitermate efficiënt benut, en je voorziet hiermee in zowel je warmte-, elektriciteits- als CO2-behoefte. Je kunt de WKK daarom niet zomaar wegzetten als ‘energieslurper’, deze verdient meer waardering. Het probleem is dat de ‘Groningen-discussie’ in Nederland wordt verward met de milieudiscussie. Vanwege de aardbevingen in Groningen moeten we volgens de overheid aanzienlijk minder gas gaan verbruiken. Ofwel: de situatie in Groningen wordt ‘gebruikt’ om partijen te dwingen om te verduurzamen. Terwijl met name de tuinbouwsector al heel duurzaam bezig is. Door de inzet van WKK’s, bestaande aardwarmteprojecten en de energiebesparingen die de afgelopen jaren gerealiseerd zijn. Zeker als je het vergelijkt met andere sectoren; wat dat betreft mogen we als tuinbouw trots zijn! Om nog maar niet te spreken van de landen om ons heen: daar is men nog bezig met de transitie van kolen naar gas. In dat opzicht loopt Nederland sowieso ver voor de troepen uit.”
‘Flexibiliteit tuinbouw is uniek’
De energiemanager ziet ook een belangrijke rol weggelegd voor de tuinbouw en met name voor de WKK, nu het energieaanbod steeds verder verduurzaamt. Door de opmars van bijvoorbeeld wind- en zonne-energie, die niet altijd in dezelfde hoeveelheden beschikbaar zijn, wordt het namelijk een grotere uitdaging om het elektriciteitsnet in balans te houden. “Dat vergt flexibiliteit; iets wat de tuinbouw als één van de weinige partijen kan bieden. Wij kunnen immers snel inspringen op overschotten en tekorten; mede dankzij de WKK en onze belichting. Niet voor niets zijn veel tuinbouwbedrijven al actief op de onbalansmarkt of de markt voor noodvermogen. En die rol wordt de komende jaren alleen maar groter. Ook om deze reden blijft de WKK de komende tien jaar zeker nog een belangrijke rol spelen. In ieder geval maakt de tuinbouw, als één van de weinige sectoren, optimaal gebruik van de mogelijkheden die de geliberaliseerde energiemarkt biedt.”
‘Denk na over businessmodel’
Uiteraard richt Prominent haar blik ook op de toekomst en op de mogelijkheden van fossielvrij telen. “Ondanks dat de WKK uiterst efficiënt is, komt er een moment dat we van het gas af moeten. We kunnen onze ogen immers niet sluiten voor de maatschappelijke discussie. Gas heeft een negatieve bijsmaak en die zal niet meer verdwijnen. Daar sorteren we als Prominent op voor door al te investeren in duurzame energie, bijvoorbeeld aard- en restwarmte. Alternatieve warmte is op dit moment niet per definitie goedkoper, maar kan wel resulteren in meer stabiele energiekosten, in ieder geval gedeeltelijk.”
De verduurzaming krijgt binnen Prominent vooral vorm door middel van geografisch geïnitieerde samenwerkingen. Veelal gaat het dan om aardwarmteprojecten, soms ook om biomassa- of houtstookinstallaties. “Dergelijke projecten hebben een dusdanige omvang dat de meeste bedrijven deze investering niet alleen kunnen dragen. En de realisatie van een aardwarmteproject vergt ook zoveel expertise dat je dit als ondernemer niet alleen voor elkaar kunt boksen.”
Besuijen is er een voorstander van om de investering in bijvoorbeeld aardwarmtebronnen deels onder te brengen bij externe partijen. “Het gaat immers om branchevreemde activiteiten, die veel technische en financiële risico’s met zich meebrengen en een tuinbouwbedrijf makkelijk ‘omver kunnen trekken’. Een tuinbouwonderneming zou een keuze moeten hebben tussen een klant- of aandeelhoudersmodel, waarbij je als aandeelhouder uiteraard kan profiteren van het rendement op de investering. In het klantmodel betaal je misschien iets meer voor de warmte, maar loop je geen risico’s. Desondanks is het ook in een klantmodel wel belangrijk om enige inspraak te hebben; het is zoeken naar een balans tussen zeggenschap en risico.”
‘Overheid moet voortouw nemen in restwarmteproject’
Hoewel bijvoorbeeld aardwarmte een bepaalde basislast kan leveren, kan de beschikbaarheid van restwarmte volgens Besuijen helpen om verdere stappen te zetten op het gebied van verduurzaming. Dit is met name een issue in het Westland, waar wordt nagedacht over het Warmte Systeem Westland. Dit netwerk moet de afzonderlijke aardwarmteclusters in het gebied aan elkaar koppelen. “Maar een dergelijk netwerk heeft alleen nut wanneer sprake is van een warmte-overschot. Dat is nu niet aan de orde; de capaciteit van de meeste aardwarmtebronnen wordt namelijk volledig benut. Restwarmte kan helpen om een warmteoverschot te creëren en om de energierisico’s voor glastuinders te beperken en te beheersen. Valt een aardwarmtebron onverhoopt stil, dan hebben ze immers toch nog duurzame warmte tot hun beschikking. Overigens moet ook het belang van een goede CO2-voorziening niet worden vergeten; dit is een cruciale randvoorwaarde voor verduurzaming.”
Besuijen noemt het enigszins frustrerend dat de restwarmteleiding vanuit de Rotterdamse haven er nog steeds niet is. “Hier wordt al tien jaar of langer over gesproken, zonder resultaat. De overheid, en met name de provincie, moet hierin mijns inziens het voortouw nemen en restwarmte omarmen. Zij zijn echter van mening dat het bedrijfsleven deze handschoen moet oppakken. Maar een project dat moeilijk rendabel te krijgen is en een enorm lange afschrijvingstermijn heeft, kun je niet op zomaar op het bordje van het bedrijfsleven leggen. Daarvoor zijn de financiële risico’s te groot. Een oplossingsrichting zou kunnen liggen in het verstrekken van een soort SDE-subsidie op het transport van restwarmte; wellicht wordt het dan wel interessant.”
Besuijen benadrukt dat ook op andere vlakken stappen nodig zijn om te komen tot een volledig fossielvrije glastuinbouw in 2040. “De afgelopen jaren hebben we veel vooruitgang geboekt door anders te gaan telen, maar op dat vlak vallen geen hele grote besparingen meer te verwachten. Daarom moeten nieuwe energiebesparende en duurzame technieken worden geïntroduceerd. Denk aan een doorbraak in led, nieuwe isolatietechnieken, et cetera. Hierbij is samenwerking tussen toeleveranciers en producenten een must.”
Jacco Besuijen; spin in het ‘tuinbouw-energieweb’
Naast zijn functie als manager Inkoop & Energie bij Prominent bekleedt Besuijen nog diverse andere rollen op energiegebied:
· Lid van LTO Ondernemersgroep Energie
· Lid van Ondernemersgroep Warm Westland (initiatiefnemer van Warmte Systeem Westland)
· Voorzitter van Warmte Coöperatie Kralingerpolder.
· Bestuurslid van Warmtecoöperatie Wippolderlaan.
· Lid projectgroep Aardwarmte Maasdijk
Reacties (0)
Er zijn nog geen reacties