De Broekpolder is een gebied gelegen in het Westland, grofweg gesitueerd tussen de Westlandroute en de Middelbroekweg en van recreatiegebied De Wollebrand in Honselersdijk tot en met Ter Laak Orchids in Wateringen. In totaal beslaat het gebied een ruime 500 hectare, dat wordt gebruikt om te wonen, werken en recreëren. Toch zijn het vooral kassen die het grootste deel van de grond innemen. Maar zoals voor heel Nederland geldt, zijn veel tuinbouwbedrijven aan de oude kant. “Ruim een derde van alle opstanden in Nederland is voor 2000 gebouwd”, zegt Arjan van Velden van Florpartners. Vanuit Coalitie HOT is hij tevens projectleider van Broekpolder 2040. “Deze bedrijven zijn dusdanig gedateerd dat zij de energietransitie in ieder geval niet kunnen meemaken. We hebben dus een behoorlijke slag te maken in de modernisering van de glastuinbouw. Dat geldt voor heel Nederland en specifiek ook voor de Broekpolder.”
Gebiedsgerichte aanpak
Om die modernisering te stimuleren, werd enkele jaren terug Coalitie HOT opgericht. HOT staat voor Herstructurering en Ontwikkeling Tuinbouwsector. Ondernemers, overheid en Rabobank werken samen om deze ontwikkelingen te versnellen. Florpartners vervult als projectbureau de verbindende rol in het geheel. “We hebben de afgelopen jaren al de nodige successen geboekt, maar over het algemeen verloopt dat nog te traag. Daarom is twee jaar geleden het idee ontstaan om de herstructurering en modernisering gebiedsgerichter en grootschaliger op te pakken. Met Greenports Nederland als aanjager en Coalitie HOT in een belangrijke rol bij het maken van de plannen.”
Gelijktijdig met dit proces, kwam de Broekpolder in het vizier. De aanleiding daarvoor was tweeledig, zegt Van Velden. “We hebben hier enerzijds te maken met een tuinbouwgebied dat deels uit verouderd glas bestaat, maar tegelijkertijd speelt ook een discussie over het al dan niet verbreden van de Veilingroute die vlak langs de polder loopt. Vanuit de provincie is daarom een belletje richting HOT gegaan om eens naar dit gebied te kijken. HOT is daarop in gesprek gegaan met een viertal ondernemers uit de Broekpolder.” Van Velden geeft aan dat in ieder geval duidelijk was dat de gemeente Westland het gebied had aangewezen als duurzaam tuinbouwgebied in het Werkboek Westland. Dit werkboek bevat een uitgebreide analyse van de staat van de glastuinbouw in het Westland en de potentie van ontwikkeling, gebaseerd op ruimtelijke aspecten. “Als je door je oogharen heen kijkt, voldoet de Broekpolder aan vrijwel alle voorwaarden om een duurzaam glastuinbouwgebied te zijn. We hebben de vier ondernemers daarom gevraagd hoe zij tegen dit werkboek aan kijken, wat zij van de Broekpolder vinden en waar volgens hen verbeteringen nodig zijn. Daar kwam uit dat zij alle vier vinden dat er behoorlijk wat moet veranderen, maar de eerste reactie was: ‘Dat gaat vanzelf, zo is dat altijd gegaan. Daar kunnen wij zelf niets in versnellen.’ Maar nadat we twee uur met elkaar in gesprek waren, sloeg dat gevoel om in: ‘hé, daar liggen kansen en we kunnen dat gebied zélf vormen en kneden.’ Zo ontstond dus al snel een heel ander sentiment.”
Maatschappelijk draagvlak
In eerste instantie werd nog vooral gedacht aan de problemen en uitdagingen van alledag, zoals een weggetje dat te smal is of het vrachtverkeer dat continu langskomt, vertelt Van Velden. “Als ondernemer moet je het daar maar gewoon mee doen, heeft de ervaring geleerd. Maar toen we praatten over wat men graag anders zou zien en hoe dit volgens hen moet worden bereikt, werden plots ook kansen gezien. Vooral het perspectief van een integrale aanpak sprak bijzonder aan.” Wat daarbij meespeelde, is dat ook de wetgeving gaat veranderen. “Er komt een omgevingswet waarbij participatie een van de pijlers is”, aldus Van Velden. “Het huidige beeld van de gemeenteambtenaar die veelal bepaalt hoe een gebied eruit komt te zien, zal veranderen. Straks moet juist van onderuit worden gedacht om te bepalen wat de wensen van de betrokkenen voor een gebied zijn. Op die manier ontstaat maatschappelijk draagvlak en kan de lokale overheid de plannen op basis daarvan verder uitwerken. Het besef dat je als ondernemers met elkaar plannen kunt maken voor de toekomst in combinatie met het feit dat de overheid open staat voor deze aanpak, heeft in feite geleid tot de aftrap van het proces Broekpolder 2040.”
De vier ondernemers die aan de eerste gesprekken deelnamen, wezen elk drie ondernemers aan. “Toen zaten we opeens met nog eens twaalf mensen aan tafel. We hebben hen dezelfde vragen gesteld en kregen aanvankelijk dezelfde sceptische reacties terug. Maar ook die gesprekken sloegen in positieve zin om. Daarom hebben we die twaalf ondernemers ook weer gevraagd om drie andere ondernemers aan te wijzen en zo kreeg de groep in korte tijd steeds meer body. Allemaal vooruitstrevende ondernemers met ambitie. Vervolgens hebben we gemeente en provincie aan tafel uitgenodigd en al snel ontstond ook daar het gevoel van ‘dit willen we samen doen.’ Een hele nieuwe situatie dus, want vaak staan ondernemers en overheden tegenover elkaar en niet naast elkaar. Maar door het gemeenschappelijk belang zie je dat betrokken partijen kansen zien. Een bijzonder proces.”
Prettig om gevoelens te delen
Inmiddels zaten dertig ondernemers, de gemeente Westland en de provincie Zuid-Holland aan één tafel. Toch werd al snel geconcludeerd dat die groep nog breder moest worden om het écht anders te kunnen doen. “We hebben iedereen in het gebied benaderd, bij elkaar zo’n 100 bedrijven en 65 huiseigenaren, en voor hen een zestal kantinebijeenkomsten georganiseerd. We hebben uitgelegd welk proces we willen doorlopen en aangegeven dat er nog geen plannen zijn. In totaal zijn 70 ondernemers naar de bijeenkomsten geweest en 35 huiseigenaren. Een goede opkomst waar wij blij verrast mee waren”, aldus Van Velden. Hij geeft aan dat de aanwezigen eerst zichzelf voorstelden en hen gevraagd werd wat hen bindt met de Broekpolder. “Daar bleken best verschillen te zitten. Om te beginnen voelt niet iedereen zich heel specifiek ‘Broekpoldernaar’. Dat heeft veelal met generaties en herkomst te maken. Daarnaast zijn er siertelers die hier enkel gevestigd zijn omdat het dicht bij de veiling ligt, maar ook ondernemers die het prima zouden vinden om elders gevestigd te zijn. Het was heel prettig om die gevoelens met elkaar te delen. Dit geeft inzicht in ieders motivatie en het brengt de betrokkenen dichter bij elkaar.”
De aanwezigen werden tijdens de kantinebijeenkomsten ook gevraagd naar wat zij graag anders zouden willen zien. “En dan komen de mensen met hun eigen verhalen en problemen. Zoals een bewoonster die weet dat zij in de weg zit voor de toekomst van een tweetal bedrijven naast haar huis, maar dat helemaal niet wil. Tegelijkertijd wil zij zelf ook de Broekpolder niet verlaten omdat zij daar zo fijn woont. Al pratende komen huiseigenaren en ondernemers dan tot oplossingen. En omdat alle betrokkenen heel veel begrip voor elkaar bleken te hebben, ging dat ‘wij’-gevoel al vrij snel ontstaan.”
Aanhaken wanneer men wil
Van Velden geeft aan dat de aanwezigen na afloop van de bijeenkomsten aangaven een goed gevoel te hebben bij het ingezette proces. In totaal lieten 70 ondernemers en 35 huiseigenaren weten betrokken te willen blijven. De stap die volgde, was het ophalen van aanvullende data bij deze mensen. “Samen met Wageningen Universiteit hebben we een enquête opgesteld om informatie te verzamelen. Onder meer over de omstandigheden waarin de bedrijven verkeren, de toekomstvisie van ondernemers en de mening van bewoners over hun leefomgeving. Ook hebben we iedereen gevraagd naar de mate waarin en de wijze waarop zij betrokken willen blijven bij dit proces.” Ook mensen die eerder niet bij de bijeenkomsten aanwezig waren, werden aangeschreven. “Want iedereen kan aanhaken wanneer hij wil, laat dat duidelijk zijn. We verwachten ook dat meer mensen zich zullen melden als een en ander meer concreet wordt. Want uiteindelijk hebben we het tot nu enkel over de zachte kant gehad, niet over daadwerkelijke plannen. Uiteindelijk hebben 44 ondernemers en 11 huiseigenaren aangegeven actief mee te willen doen in het proces. Anderen kiezen ervoor om enkel geïnformeerd te blijven over de voortgang. Diegenen die actief blijven meedoen, hebben we ook om een financiële bijdrage gevraagd om een en ander mogelijk te maken.”
Op 6 juni jl. werd het proces vervolgd met een zogenoemde droombijeenkomst voor alle actief betrokkenen in het gebied. De bijeenkomst werd gefaciliteerd door de provincie, maar ook andere belanghebbenden in het gebied werden uitgenodigd. Zoals het waterschap, Glastuinbouw Nederland, Energie Transitie Partners en bewoners lintbebouwing. De gemeente Westland en de provincie Zuid-Holland waren eveneens van de partij, echter niet in hun rol als procesbegeleider maar als belanghebbende in de Broekpolder. “Een gemêleerd gezelschap dat met elkaar ging dromen over de toekomst”, licht Van Velden toe. “Waar de zes kantinebijeenkomsten vooral gingen over het nu, stond tijdens de droombijeenkomst de toekomst centraal. Doel één was het gevoel creëren dat we écht samen bezig zijn, doel twee was om te komen tot een gezamenlijke droom. We praatten daarom in groepjes over onze dromen om zo de thema’s te benoemen die belangrijk zijn. En er waren tekenaars aanwezig om alle dromen in beeld te brengen. Dat werkte heel goed.” Volgens Van Velden moet je ervoor waken dat een dergelijke droombijeenkomst ook weer niet uitloopt op luchtfietserij. “Door vooraf duidelijk te maken wat de bedoeling was en tevens het proces erna te schetsen, konden we heel gericht met elkaar aan de slag. Iedereen besefte zich hoe waardevol het was om die gezamenlijke droom te formuleren omdat je dan een stip aan de horizon hebt. Maar we hebben van het begin af aan duidelijk gemaakt dat de snelheid er wel in moet blijven. De dromen moeten nu dus ook tot concrete plannen leiden.”
Energie niet verliezen
Hoe die concrete plannen eruit gaan zien, zal tegen het einde van dit jaar duidelijk moeten worden. “De kantinebijeenkomsten waren in maart, in juni zijn we gaan dromen en de tweede helft van het jaar gaan we helemaal gebruiken om te concretiseren”, benadrukt Van Velden. “In 2020 willen we de eerste resultaten kunnen tonen om de energie van alle betrokkenen er in te houden. Het bewaken van de snelheid en de voortgang is dus onze belangrijkste rol als HOT.”
Van Velden is enthousiast over het proces tot nu toe. “Ik krijg er heel veel energie van en ik merk dat ook aan andere betrokkenen. Deze manier van werken is voor iedereen nieuw en het proces ontstaat in feite onderweg door met elkaar in gesprek te blijven. Ook voor de gemeente Westland en Provincie Zuid Holland is het met oog op de aankomende omgevingswet een mooie testcase. Zij kunnen nu al ervaren hoe het is om een dergelijke proces door middel van participatie vorm te geven. Ongetwijfeld volgen er nog lastige periodes zodra we bij de uitvoering aankomen. Je kunt tenslotte nooit iedereen volledig tevreden stellen. Maar door de korte lijnen en de brede betrokkenheid, kun je die zaken wel bespreekbaar maken om samen tot oplossingen te komen.” Bovendien denkt Van Velden dat het Broekpolder 2040-proces een aanpak kan zijn voor andere tuinbouwgebieden in Nederland. “De uitvoering zal per gebied verschillen, maar de kern is dat je start bij de direct betrokkenen. Gedragenheid, data en openheid moeten feitelijk het fundament vormen. Vanuit HOT gaan we volgend jaar ook graag op een soortgelijke manier met andere gebieden aan de slag als de betrokkenen daarvoor open staan.”
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de speciale <link https: onderneming2026.nl fileadmin magazines hot-2019-02 external-link-new-window internal link in current>Broekpolder 2040-uitgave van oktober 2019
Reacties (0)
Er zijn nog geen reacties